اصول و شیوه های عطرسازی

مانند شناخت افراد، داستان شناخت مواد نیز هیچ موقع پایان نمی پذیرد. حتّی عطّار ماهري که سالها با ماده اي کار نموده، ممکن است با استفاده از آن در ترکیبات و کاربردهاي جدید، شخصیت نو و تازه اي کشف نماید. هرچه عطّار ذهن خود را به روي کشفیات جدید بیشتر باز نماید، ذهن خلّاقتري خواهد داشت. لذا میتوان گفت عطّاري، شیوه هایی که مواد در ترکیب با یکدیگر، در فرمولهاي متفاوت کار میکنند را آموزش میدهد.

تا اینجا از این منظر به حافظه نگریستیم که مواد را تشخیص داده و شناسایی نماید. ولی هنوز بخش دیگري از حافظه وجود دارد که مربوط به فراخوانی و تصویرسازي ذهنی است. در این زمینه، به صورت طبیعی، عطّار از هنرپیشه یا موسیقیدان عقبتر است. اغلب ما کم و بیش توان یادآوري احساسات شنیداري و دیداري را داریم و از توان بازسازي اشیاء آشنا در ذهنمان، همیشه استفاده می نماییم. نقّاش آموزش دیده میتواند تصاویر واقعیِ موجود در ذهنش را از حافظه بر روي کاغذ پیاده سازي نماید. موسیقیدان را به همین شکل میتوان آموزش داد تا صدایی که از نوتهاي موسیقی در اجراي واقعی به دست میآید را دقیقاً در ذهن خود بازسازي نماید.

اما در انسان، توانایی بازسازي ذهنی رایحه ها، کمتر توسعه یافته است. آیا میتوانیم رایحۀ گل رز را به همان شکل که رنگ یا ملودي را در ذهنمان بازسازي مینماییم، به خاطر بیاوریم؟ ممکن است قادر باشیم رایحه را توضیح داده و تمامی مواد مرتبط با آن را نام ببریم. اما آیا واقعاً میتوانیم تصویر بویایی ذهنی را تجربه نماییم؟

کاري که بدون سختی زیاد میتوانیم انجام دهیم، مقایسۀ چیزي که میبوییم با خاطرة آن و شناسایی اینکه آیا این دو یکسان هستند یا نه؟ این توانایی، مخصوصاً هنگام ارزیابی کیفیت مواد اولیه مهم میباشد. در حقیقت این، شکل دیگري از شناخت است( که آیا این نمونه، مانند همان ماده اي که قبلاً بوییده ایم است؟) هنگامی که محرّکی خارجی ایجاد نشود، تصویر بویایی درستی نیز به وجود نمی آید.

دلایلی وجود دارد که انسان، نتوانسته قدرت بازیابی ذهنی بویایی را در مقایسه با دیگر تواناییهاي بازسازي ذهنی توسعه دهد. قدرت بازیابی ذهنی شنیداري، بخش لازمِ استفاده از اصوات به عنوان وسیلۀ ارتباط و یادگیري زبان است. امکان بازیابی دیداري، از جمله توان ما براي بازیابی ذهنی اشیا، همانگونه که تصور میشود، بجاي آنچه که هست، براي ساخت اشیاء جدید مورد نیاز میباشد. اما بازیابی ذهنی بویایی، براي خدمت به نیازهاي روزمرّه، استفادهاي ندارد. لذا داراي ارزش ظاهري نیست.

با این وجود، برخی از عطّاران ادعا میکنند، درجاتی از بازیابی ذهنی بویایی را دارا هستند. این توان میبایست در عطّاران جوان به صورت فعالانه پرورش یابد. تمرین مفید در این زمینه، زنده نگه داشتن آگاهانۀ احساس بویایی ایجاد شده از ماده، براي حداکثر مدت زمان ممکن بعد از ترك استشمام و سپس مقایسۀ تصویر باقیمانده با تصویر ایجاد شده از بوییدن جدید است. البته این موضوع نیاز به تمرکز زیادي دارد. اما این تمرین، به پیشبینی چگونگی عملکرد مواد در ترکیب با یکدیگر کمک میکند. برخی از عطّاران مدعی هستند استعداد بازیابی ذهنی بویاییشان را تا حدي توسعه داده اند که بسیاري از آثار خلّاق، ابتدا در رویاهایشان شکل می گیرد.

ترجمه: آقای شریف عطار