اصول و شیوه های عطرسازی | قسمت 9

مهارت نوشیدنی شناس، به هنر عطّاري بسیار نزدیک است. هرچند نوشیدنی شناس با مزّه کردن انواع نوشیدنیها در مورد شخصیت خاص آنها شناخت حاصل میکند، لکن تأثیرگذارترین شیوه، براي خبره شدن آن است در آزمونی که نوشیدنیهاي حاصل از محصولات مختلف، یکی در مقابل دیگري همسنجی و مقایسه میگردند، شرکت نماید. این یادگیري از طریق ارتباط سازي، (دسته بندي) شبیه یابی (یافتن هم خانواده ها) و تباین (یافتن تفاوتها) مهارتی است که در عطّاري، بسیار مورد نیاز است.

دانشجویان، هر صبح میبایست 10 نوار بویاییِ فاقد نامِ منتخب یا بیشتر، از مواد آشنا را استشمام و در مورد آن موادي که قادر به شناخت نیستند، با استاد و هم شاگردي هایشان بحث و در خصوص دسته (گروه بویایی) آنها مطالبی یادداشت نمایند. بعضی روزها، مواد منتخب توسط استاد، میبایست از لحاظ نوع رایحه، تا حد ممکن متفاوت باشند. روزهاي دیگر، میبایست این مواد را از گروه بویایی یکسان، از قبیل نوتهاي رز، مواد چوب بو یا مواد مرتبط از لحاظ شیمیایی از قبیل استاتها انتخاب نمود. هنگامی که مواد اولیه شناخته شد، اضافه کردن مواد جدید، به دسته بنديِ ذهنیِ موجود راحتتر است. دانشجوي باهوش با این روش قادر است موادي که قبلاً با آن مواجه شده را بشناسد و نام ببرد. براي مثال، ممکن است ’’فنیل اتیل فنیل اَستات‘‘ را از روي شخصیت رزگونه اش که با نوتهاي عسل از قبیل ’’فنیل اَستاتها‘‘ ترکیب گردیده، تشخیص دهد.

حال به نقطه اي رسیدیم که میتوانیم سه مرحلۀ شناخت رایحه را تعریف نماییم. این سه مرجله عبارتند از:

اول، رایحه را نسبتاً تشخیص میدهیم. سپس در خصوص آن کاملاً آگاه شده و در پایان عملاً آن را شناسایی مینماییم. در اولین مرحلۀ آشنایی، ما قادر به توصیف رایحه هستیم. به ذهنمان اجازه میدهیم میان ارتباطات و دسته بنديهاي ضخیره شده در ذهن جستجو کند. براي مثال بِنزوئین، اولین احساس ما از رایحۀ آن این است: شیرین. این به تنهایی، ما را خیلی به جلو هدایت نمیکند. زیرا گروه رایحه هاي شیرین، حاوي تعداد زیادي ماده میباشد. سپس ممکن است صفت آن را ’’شبیه شکلات با مقدار کمی رایحۀ بخور‘‘تشخیص دهیم. بعد میتوانیم بفهمیم این ماده، تولو که در خانوادة رایحه هاي شیرین قرار دارد، نیست. چرا که تولو کمی شخصیت چرم بو دارد. یا مادة مورد نظر ’’پرو بالسام‘‘نیست. چرا که ’’پرو بالسام‘‘ نوت بخور ندارد. (دانشجوي باهوش، ابتدا به تفاوتها توجه میکند) اغلب عطّاران و خبرگان حرفهاي چاي و نوشیدنی، لغات متفاوت و پیچیده اي، براي تشریح تغییرات اندك رایحۀ محصولات مشابه استفاده مینمایند.

عطّاران قادرند با یکدیگر ارتباط برقرار نموده و نوع خاصی از نوت سبز را با عنوان ’’بوي پاي فیل‘‘براي یکدیگر تشریح کنند. متأسفانه زبان عطّاري بسیار فقیر و دایرة لغات آن محدود بوده که نیاز است برخی مواقع از چنین استعاره هایی براي توصیف رایحه ها استفاده نماییم.

هنگامی میتوانیم بگوییم شناخت ما از مواد کامل است که یادآوري نام آن، فوري و بدون نیاز به فکر در خصوص صفات ماده باشد. یادآوري رایحه مانند شناخت دوستی قدیمی است. ما بنزوئین را به سادگی چون بوي بنزوئن میدهد به خاطر میآوریم. اما حتّی ممکن است دوستی قدیمی، شخصیت و رفتاري از خود نشان دهد که ما را متعجب نماید. البته گه گاه ممکن است حافظۀ ما خوب عمل نکند و نیاز باشد به مغزمان اجازه دهیم از پروسه هاي خودآگاه و نیمه ناخودآگاه دسته بندي و شناخت مواد عبور نماید. اما هنگامی که ماده را شناختیم، میتوانیم از صفت آن، براي تشریح و به یادسپاري رایحۀ مواد دیگر استفاده نماییم.

هنگامی که براي اولین بار تولو را استشمام میکنیم، پی میبریم به بنزوئین که برایمان شناخته شده، شبیه میباشد. همچنین متوجه میشویم تولو، کمی بیشتر صفت چرم بو دارد. لذا میتوانیم تولو را هم صفت و هم خانواده بنزوئین بدانیم.

همچنین، هنگام آزمایش رایحۀ ’’فنیل اتیل فورمات” براي اولین بار، آن را مرتبط با ’’فنیل اتیل استات‘‘ تشخیص میدهیم.

با این تفاوت که ’’فنیل اتیل فورمات‘‘ نوعی از تیزي که در ’’گرانیل فورمات‘‘موجود است را دارا میباشد. لذا متوجه خواهیم شد ’’فنیل اتیل فورمات‘‘ در خانواده ’’فنیلاتیل استات‘‘ قرار دارد.

در مرحلۀ نهایی، ماده کاملاً شناسایی میگردد. مثل اینکه در خیابان فردي را بلافاصله به خاطر آوریم. اما این بدان معنی نیست او را کاملاً شناخته ایم. در صورتی یک نفر را کاملاً می شناسیم که رفتار وي را در موقعیتهاي مختلف دیده باشیم. این موضوع در خصوص مواد اولیۀ عطّاري نیز صحت دارد. وقتی ماده را کاملاً شناخته ایم که عملاً با آن کار کنیم. به این دلیل، در هفته هاي اول تحصیل، قبل از پرداختن به بیس هاي گل بو و همانندسازي عطرهاي بزرگ، دانشجو میبایست با آکوردهاي ساده شروع نماید. (این موضوع، مفصلاً در بخش آتی مورد بحث قرار می گیرد).

ادامه دارد …

ترجمه: آقای شریف عطار