اصول و شیوه های عطرسازی

نمونه ها

راودنیتسکا و جِلینک هر دو توصیه میکنند استشمام نمونه ها با استفاده از محلول رقیق شده انجام گیرد تا از خستگی و سربارشدن (اشباع شدن) حس بویایی جلوگیري به عمل آید. هرچند این توصیه بیشتر حالت تئوریک دارد، لکن این سوال را به ذهن متبادر میسازد: براي رقیق نمودن محلول از چه حلّالی میبایست استفاده نمود؟ براي کار در عطّاري پایه الکلی، الکل بهترین حلّال است. البته قبل از استشمام نمونه بر روي نوار بویایی، میبایست مطمئن گردید الکل کاملاً تبخیر شده است. زیرا استنشاق الکل، توان بویایی را موقّتاً از بین میبرد. اما در دیگر پروژه ها ، انتخاب حلّال ، کاري سخت و دشوار است. زیرا هر حلّال، عملکرد رایحۀ عطر را به صورت خاصی تغییر می دهد .
در حالت ایده آل، حلّالی میبایست انتخاب گردد که با محصولی که خوشبو میشود ، شبیه یا یکسان باشد. اما در عمل این کار بسیار سخت است. تقریباً تمامی عطّارها، مواد اولیه را به شکل خالص و رقیق نشدة آن استشمام میکنند. اما براي جلوگیري از سنگینی و خستگی شامه شان، از فرو بردن عمیق نوار مقوایی در مواد اولیه خودداري نموده و فقط استشمام هاي مختصري انجام میدهند. این عمل میبایست در نهایت تمرکز انجام پذیرد و از استشمام اتّفاقی و بدون تمرکز حواس ، جداً خودداري گردد. البته مواد اولیه را نباید از سر بطري بویید. زیرا باعث از بین رفتن موقّتی حس بویایی میگردد. همچنین میبایست از استشمام مواد کریستالی(جامد) در شکل حل نشدة آن خودداري نمود. زیرا بوي این مواد، به دلیل ناخالصی هاي جذب شده بر روي سطح آن، به شدت تغییر پیدا میکند. استشمام مواد پودري مانند وانیلین، موجب افزایش احتمال فرورفتن مواد کریستالی به درون حفرة بینی شده و باعث تخریب توان بویایی براي مدت قابل توجهی خواهد گردید.

نوارهاي بویایی

راودنیتسکا پیشنهاد میکند نوارهاي مقوایی 18 سانتیمتر طول داشته باشند. جِلینک حداقل 10 سانتیمتر را توصیه میکند. امروزه اغلب نوارها 13 الی 15 سانتیمتر طول و نیم الی یک سانتی – متر عرض دارند. راودنیتسکا پیشنهاد میکند نوارهاي یک سانتیمتري از طول تا گردند، تا با ایجاد شیاري در وسط آن، از خم شدن نوار جلوگیري به عمل آید. همچنین نوارها، نوكتیز بریده شوند که فرو بردن آن در بطري هایی با درب کوچک راحتتر باشد. نوكتیز نمودن نوارها باعث میشود مقدار موادي که باید مورد برّرسی قرار گیرد، به حداقل ممکن برسد. مقواي مورد استفاده، نباید رویه یا آهار داشته باشد. راودنیتسکا اندازة مقوا را 180 گرم بر سانتیمتر مربع پیشنهاد میکند. جِلینک بیان میدارد براي آنالیز بو، هرچقدر نوار بویایی نازكتر باشد، بهتر است زیرا اجازه می دهد فازهای (مراحل مختلف بویایی)، بهتر و در زمان کمتري خود را نشان دهند. زیرا نوار نازك، مواد خوش بو ي فرّار را کمتر به خود جذب میکند. از طرف دیگر، براي عرضۀ محصول نهایی به مشتري، کاغذ سنگینتر که قدرت جذب بالاتري دارد بهتر است. زیرا کاغذ ضخیم بهتر از کاغذ نازك، ترکیب عطر را در خود نگه میدارد.

استشمام

بینی، زود به بوي ثابت عادت میکند. بنابراین استشمام موثّر، انجام مسابقه اي با حریف زمان است. تلاش براي جمع آوري حداکثر اطّلاعات و اثرات ایجاد شده بر روي انسان ، در حداقل زمان ممکن، قبل از اینکه ادراك ایجاد شده محو گردد. عمل استشمام، همیشه میبایست با بیشترین تمرکز انجام پذیرد. محیط میبایست کاملاً ساکت و بدن، آرام و راحت باشد. بستن چشم ، باعث کاهش حواسپرتی میگردد. تمامی دقّت، میبایست به حس ایجاد شده از رایحه معطوف گردد. جِلینک توصیه نموده اگر هدف از استشمام، تشخیص مواد اولیۀ بکار رفته در ترکیب باشد، مثل بازي بیست سوالی، سوالات دقیقی که جواب آن بله یا خیر است، پرسیده شود. مثلاً اگر در ترکیب ، رایحۀ گل استشمام گردید، براي شناخت هویت آن، میبایست قبل از نزدیک نمودن نوار به بینی از خود سوال کنیم، آیا این رایحۀ یاس است؟ اگر پاسخ نه بود، میبایست ادامه داد، آیا رز است؟ آیا ’’زنبق الوادي” است؟ آیا ’’پیچ امین الدوله‘‘است؟ آیا سنبل است؟ و …، تا زمانی که رایحه شناخته شود. اگر در پاسخ به این سوالات شکّی وجود داشت، به این دلیل است که رایحۀ گل مورد نظر را به درستی به خاطر نمیآوریم. لذا بهتر است به رایحۀ گل مورد نظر مراجعه کنیم، تا تجدید حافظه صورت پذیرد.

راودنیتسکا و جِلینک، هردو بر اهمیت یادداشت احساسات ایجاد شده پس از بوییدن مواد اولیه تأکید نموده اند. همانگونه که جِلینک بیان داشته: ’’عطّار هنگام یادداشت برداري مجبور است تمرکز نموده و احساساتش را به روشنی بیان نماید. بیان احساسات، نیازمند شناخت روشنی از احساس ایجاد شده است.‘‘ نوشتن ملاحظات، نه تنها باعث ایجاد تمرکز و استشمام با حداکثر هوشیاري می شود، بلکه یادآوري آن بو را نیز راحتتر مینماید. هرچند خاطرة رایحۀ خوب شناخته شده، در طول یک عمر باقی میماند، اما تصویرِ ذهنیِ رایحۀ جدید، زود از ذهن پاك می گردد. این موضوع ، اهمیت یادداشت برداري از احساسات به وجود آمده را بیشتر مینماید.

براي جلوگیري از خسته شدن حس بویایی، می بایست ما بین استشمام ها، فرجه اي براي استراحت شامۀ مخاطی در نظر گرفت که حس بویایی ترمیم گردد. جِلینک پیشنهاد میکند از فرصت به دست آمده براي مطالعه استفاده شود. راودنیتسکا میگوید: ’’هرموقع ممکن شد، ارزیاب میبایست به هواي آزاد برود و بعد از هر سري استشمام و قبل از شروع مرحلۀ بعد، به خارج از ساختمان سر بزند.‘‘ انجام این عمل در محیط صنعتی، ممکن است با عکس العمل منفی مدیران مواجه شود. لذا بالا رفتن از پلّه ها را به عنوان جایگزین مناسب پیشنهاد میکنیم. این کار باعث تحریک تنفّس عمیق و فعال شدن سیستم گردش خون خواهد شد. به نظر میرسد این عمل باعث تمیز شدن بینی نیز گردد.

ادامه دارد …

ترجمه: آقای شریف عطار